Ustalenie ojcostwa po śmierci ojca

Czy wiesz, że ustalenie ojcostwa może zostać dokonane również po śmierci domniemanego ojca? Współczesna genetyka i biotechnologia dysponuje narzędziami pozwalającymi na przeprowadzenie badań z niestandardowych próbek.

Jeśli domniemany ojciec nie żyje istnieje możliwość przeprowadzenia badania DNA w kierunku ustalenia ojcostwa w jeden z trzech sposobów:

• Analiza tzw. mikrośladów – jeśli rodzina zmarłego dysponuje materiałami zawierającymi jego DNA tj. np. włosy wyrwane z cebulkami, szczoteczka do zębów, plamy krwi, maszynka do golenia itp. to na podstawie ich analizy można ustalić jego profil genetyczny, a następnie porównać go z profilem badanego dziecka.
• Analiza chromosomu Y – w sytuacji, gdy nie mamy możliwości wyizolowania materiału genetycznego z tak zwanych „mikrośladów” do testu na ojcostwo angażowane są dodatkowe osoby (krewnych zmarłego domniemanego ojca). Jeśli wszystkie badane osoby są płci męskiej, to wówczas można ustalić ojcostwo na podstawie analizy chromosomu Y.
• Analiza statystyczna – metoda ta wykorzystywana jest w sytuacji, gdy rodzina nie dysponuje żadnymi „mikrośladami” od zmarłego domniemanego ojca i istnieje konieczność zaangażowania do badania dodatkowych osoby, z których chociaż jedna jest płci żeńskiej.

Każda z wymienionych powyżej metod ma swoje zalety i wady a także pewne ograniczenia. Poniżej prezentujemy krótki ich opis. To pozwoli Ci lepiej zrozumieć istotę badania.

Analiza „mikrośladów”

Do badania ojcostwa w przypadku, gdy domniemany ojciec nie żyje można wykorzystać wszelkie materiały pochodzące od zmarłego ojca, z których można wyizolować DNA tj. wspomniane wcześniej włosy z cebulkami, golarka, plamy krwi, szczoteczka do zębów, chusteczka do nosa z wydzieliną itp. Zaletą tej metody jest brak konieczności angażowania do badania dodatkowych osób oraz wysoka czułość metody (z uwagi na to, że materiał genetyczny pobierany jest bezpośrednio od zmarłego ojca).

Minusem testu na ojcostwo z wykorzystaniem „mikrośladów” jest fakt, że są to niestandardowe próbki i w związku z tym są one niesterylne. Niesie to za sobą pewne ryzyko niepowodzenia badania. Materiał DNA w niektórych przypadkach może ulec degradacji np. w wyniku kontaktu z ostrym promieniowaniem słonecznym lub być zanieczyszczony. Zwykle jednak ustalenie ojcostwa po śmierci domniemanego ojcostwa z wykorzystaniem przedstawionej wyżej metody kończy się powodzeniem.

Analiza chromosomu Y
Jeśli nie ma możliwości ustalenia ojcostwa przy pomocy materiału „mikrośladowego” wówczas istnieje konieczność włączenia do testu dodatkowych osób. W ten sposób można dokonać analizy chromosomu Y (pod warunkiem, że wszystkie badane osoby są płci męskiej). Jest on dziedziczony tylko w linii męskiej i w trakcie dziedziczenia ulega on bardzo małym zmianom. W związku z powyższym występuje on w niezmienionej formie u zmarłego ojca i np. jego dziadka czy też brata albo syna. Niewielkie jest także ryzyko wystąpienia mutacji (zmian w obrębie chromosomu uniemożliwiających jego analizę porównawczą).

Plusem opisanej wyżej metody jest jej wysoka skuteczność. Minusem z kolei konieczność włączenia do badania krewnych zmarłego ojca oraz ograniczenie wyłącznie do płci męskiej. Osoby, które biorą udział w badaniu muszą także mieć 100% pewność, że rzeczywiście są spokrewnione z domniemanym ojcem. W przeciwnym razie wynik badania będzie niemiarodajny. Metoda ta nie ma zastosowania w przypadku, gdy istnieje podejrzenie, że prawdziwym biologicznym ojcem badanego dziecka może być przystępujący do testu krewny zmarłego.

Analiza statystyczna

Metodę tę wykorzystuje się wówczas, gdy badamy ojcostwo względem córki lub też do badania przystępują krewni zmarłego płci żeńskiej (np. siostra czy matka). W trakcie badania analizowane jest autosomalne DNA, tak jak przy standardowym teście na ustalenie ojcostwa, jednak w tym przypadku badanie rozszerzone jest o szczegółową analizę statystyczną. DNA, które pobrane jest od najbliższych członków rodziny zmarłego np. rodziców czy rodzeństwa poddaje się analizie i na tej podstawie oblicza się prawdopodobieństwo pokrewieństwa.

Plusem tej metody jest wysoka czułość (jednakże nieznacznie niższa niż w przypadku badania „mikrośladów” oraz analizy chromosomu Y) oraz fakt, że do badania można zaangażować krewnych różnych płci. Minusem z kolei jest jedynie konieczność angażowania do testu dodatkowych osób. W dodatku krewni zmarłego biorący udział w teście muszą też mieć pewność, że są z nim spokrewnieni.

Wszystkie wspomniane wyżej metody pozwalają na wydanie pewnego i wiarygodnego wyniku.

Autor: Elwira Posłajko
testDNA Laboratorium Sp. z o.o.

Ustalenie ojcostwa